Crne gljivice koje su izrasle na ruševinama nuklearne elektrane Černobilj pokazale su fascinantnu sposobnost da se razvijaju brže zahvaljujući radijaciji, a najnovija istraživanja, uključujući rad naučnice Neli Ždanove, ukazuju na to da se ove gljivice „hrane“ jonizujućim zračenjem. Ove gljivice su pronađene na jednom od najradioaktivnijih mesta na svetu, a istraživanje Ždanove pokazuje da ih privlači zračenje na način sličan tome kako biljke traže Sunčevu svetlost.
Ždanova, koja je prvi put započela istraživanje ovih gljivica 1997. godine, nazvala ih je „radiotropskim“. Njena otkrića su inspirisala naučnike iz NASA-e da razmatraju mogućnost korišćenja ovih gljiva za izradu zidova koji bi pružili zaštitu astronautima od štetnog zračenja tokom svemirskih misija. Tokom istraživanja, otkriveno je da pigment melanin, koji daje crnu boju ovim gljivicama, deluje kao prirodni štit od jonizujuće radijacije.
Nuklearna naučnica Ekaterina Dadačova, koja je 2007. godine nastavila rad Ždanove, otkrila je da se rast ovih gljivica ubrzava u prisustvu radijacije. Istraživanja su pokazala da za uzorke gljivica pronađenih u Černobilju ni galaktička kosmička radijacija ne predstavlja prepreku. U decembru 2018. godine, uzorci ovih gljivica su poslati na Međunarodnu svemirsku stanicu, gde su rezultati pokazali da gljivice napreduju još brže u svemiru, što je dodatno potvrdio biohemičar Nils Avereš sa Univerziteta Florida.
Ova otkrića otvaraju nove mogućnosti u oblasti arhitekture i zaštite od radijacije. Razmatra se mogućnost proizvodnje nameštaja i zidova od ovih gljiva na Mesecu ili Marsu, čime bi se postigla „mikro-arhitektura“ koja bi mogla poslužiti kao barijera između čoveka i galaktičke kosmičke radijacije. Ova inovativna rešenja bi mogla značajno doprineti sigurnosti astronauta tokom istraživanja novih svetova.
Kako se Černobilj i dalje smatra mestom velike radijacije, pitanja o održivosti i potencijalu ovih gljivica u vanzemaljskim uslovima postaju sve aktuelnija. Ove crne gljivice, koje su se već uspele da opstanu u napuštenoj zoni, mogu postati ključne u budućim misijama u svemiru, pružajući zaštitu i omogućavajući ljudima da istražuju nova mesta u našem Sunčevom sistemu.
U svetlu ovih istraživanja, naučnici razmatraju kako bi se ove gljivice mogle koristiti ne samo za zaštitu astronauta, već i za čišćenje radioaktivnih područja na Zemlji. Ova otkrića predstavljaju značajan korak u razumevanju načina na koji život može opstati i prilagoditi se ekstremnim uslovima, otvarajući vrata novim mogućnostima za istraživanje i kolonizaciju drugih planeta. U budućnosti, možda ćemo videti kako ove gljivice postaju integralni deo ljudske prisutnosti u svemiru.
