Kina je nedavno objavila značajan napredak u razvoju svog borbenog aviona pete generacije, J-20, zahvaljujući upotrebi novih silicijum-karbid (SiC) poluprovodnika. Prema tvrdnjama kineskih naučnika, ova tehnologija omogućava detekciju neprijateljskih aviona kao što su F-22 i F-35 sa trostruko veće udaljenosti. Tim sa Univerziteta Šandong, predvođen Sju Sijangangom, uspeo je da razvije SiC poluprovodnik koji je značajno poboljšao domet radara sa faznim nizom.
Na zvaničnoj stranici univerziteta objavljeno je da nova tehnologija ne samo da unapređuje radarske performanse, već i povećava preciznost projektila i snagu laserskog oružja. Sju je napomenuo da su Sjedinjene Američke Države već koristile sličan materijal u svojim avionima F-35, ali je istakao da čak i najnapredniji avioni bez dugodometnog radara gube taktičku prednost.
Uspon kineske proizvodnje poluprovodnika dolazi u kontekstu „čipovskog rata“ između Kine i Sjedinjenih Američkih Država. Američka vlada je u poslednjim godinama uvela niz ograničenja u vezi sa izvozom naprednih čipova i opreme, što je kulminiralo donošenjem Zakona o čipovima (CHIPS Act) 2022. godine. Ova zabrana je, kako tvrdi Sju, delovala kao katalizator za razvoj kineskih tehnologija: „Kada zemlji nedostaju materijali koje ne može da uveze, moramo razviti sopstvene tehnologije.“
Nakon niza neuspeha, tim sa Univerziteta Šandong je konačno uspeo da proizvede visokočiste SiC kristale, koji predstavljaju osnovu za nove domete kineske vojne elektronike. Ovi poluprovodnici su ključni za radarske sisteme, rakete, energetske sisteme i kvantnu komunikaciju.
Silicijum-karbid (SiC) je spoj silicijuma i ugljenika koji spada u grupu širokopojasnih poluprovodnika. Za razliku od tradicionalnog silicijuma, SiC može da izdrži ekstremne temperature, visoke frekvencije i napone, što ga čini idealnim za primenu u vojnim i svemirskim sistemima. Vojni analitičar Vijainder Taku, bivši pilot Indijskog ratnog vazduhoplovstva, ističe da SiC omogućava radarima na J-20 AESA sistemu ne samo povećan domet, već i bolju preciznost i brži odgovor. Ovi materijali su sposobni da prenesu velike količine podataka bez gubitaka, što je od suštinskog značaja za savremene vojne operacije.
J-20, poznat kao „Moćni zmaj“, je kineski višenamenski borbeni avion pete generacije koji je u službi od 2017. godine. Ovaj avion ima tri varijante: osnovni J-20A, J-20B sa vektorizovanim potiskom i dvosedi J-20S. Opremljen je radarima visoke preciznosti, stealth premazom, oružjem dugog dometa kao što su PL-15 i PL-21, kao i sofisticiranom elektronikom koja uključuje kacige sa prikazom podataka.
Kineski avioni J-20 predstavljaju ozbiljnu pretnju američkim F-22 i F-35 avionima, ne samo zbog svojih stealth karakteristika i visokih performansi, već i zbog naprednih tehnologija poput domaće proizvodnje SiC čipova. Prema nekim izvorima, trenutno je u službi više od 200 J-20, a do 2035. godine očekuje se da će taj broj preći 1.000. Kina je čak najavila modifikaciju J-20 za nošenje nuklearnog oružja, što dodatno naglašava njegovu stratešku vrednost.
Ova tiha, ali značajna tehnološka revolucija u razvoju borbenih aviona može da označi novu etapu u vojnoj avijaciji i globalnoj bezbednosnoj ravnoteži. Kako se tehnologije nastavljaju razvijati, borbeni avioni poput J-20 će igrati ključnu ulogu u oblikovanju budućnosti ratovanja i međunarodnih odnosa.
